ทริปชมเมืองครั้งนี้เผยให้เราได้เห็น “ขอนแก่นในมุมที่ถูกซ่อนไว้”

เป็นโอกาสของเราที่ได้เข้าไปเห็น ไปรับรู้ และเข้าถึงวิถีชีวิตอีกมุมหนึ่งของเมืองเป็นครั้งแรกที่ได้เที่ยว โดยมีคนไร้บ้านเป็นไกด์ และ ได้เข้าคอร์สทำงานคราฟท์ที่คนไร้บ้านเป็นครูสอน
.
และจะมีสักกี่ครั้งในชีวิตกัน.. ที่มีโอกาสได้นั่งรถสองแถว เลาะเมืองขอนแก่นยามโพล้เพล้ก่อนจะปิดวันด้วยการไปดู “หนังแก้บน” ข้างศาลหลักเมืองขอนแก่น แหล่งเอนเตอเทนเม้นต์กลางแจ้งของพี่น้องคนไร้บ้าน
.
มาร่วมกันผลักดัน “ให้การท่องเที่ยวกลายเป็นโอกาสทางอาชีพ” แก่คนจนเมืองและคนไร้บ้าน โดยการดูแลของศูนย์ฟื้นฟูบ้านโฮมแสนสุข OKAS – โอกาส ขอนแก่น และ CEA ขอนแก่น

เคยสงสัยมาตลอด ว่าคนที่นอนอยู่ตามสวนสาธารณะ ตามป้ายรถเมล์ หรือแม้แต่ตามทางเท้า คนเหล่านี้เป็นใคร ทำไมถึงมาอยู่ตรงนี้ บ่อยครั้งก็ตั้งคำถามก้าวก่ายว่าเขามีชีวิตอยู่ได้อย่างไรแม้จะมีคำถามสงสัย แต่ก็ไม่เคยได้คำตอบอะไร เพราะไม่เคยเปิดใจให้ตัวเองได้เข้าไปหาคำตอบ
.
จนกระทั่งได้มีโอกาสไปเที่ยวตามเส้นทาง “เลาะเมือง” ของศูนย์ฟื้นฟูบ้านโฮมแสนสุข
นั่นเป็นครั้งแรก ที่คำถามได้รับคำตอบ
.

ณ ศูนย์ฟื้นฟูบ้านโฮมแสนสุข
ที่นั่นมีพี่น้องคนไร้บ้านผู้ขยันขันแข็งและพร้อมปรับตัวเข้าหาโอกาสทางอาชีพ กำลังฝึกฝนตัวเองเพื่อเป็นวิทยากร เป็นครูสอนงานคราฟท์ เป็นนักปลูกผัก ไปจนถึงเป็นไกด์นำเที่ยวเมื่อเหล่านักท่องเที่ยวอย่างเราๆไปถึง ทุกคนที่นั่นก็พร้อมต้อนรับกันอย่างกระตือรือร้น

แม้จะยังเก้ๆกังๆ ตั้งแต่แรกเริ่มเสิร์ฟน้ำให้เหล่านักท่องเที่ยว แต่ในความไม่สมบูรณ์นั้นเราได้เห็นความตั้งใจ และก็สร้างความประทับใจให้เราได้ทันที เมื่อผ้ารองแก้วสีกรมท่า ฝีมือถักโครเชแสนสวยของแม่ปรางค์ วางลงตรงหน้า

งานฝีมือถักโครเชของแม่ปรางค์ มีตั้งแต่ชิ้นเล็กๆอย่างผ้ารองแก้ว ไปจนถึงผ้าคลุมไหล่ผืนใหญ่ ใครอยากได้สีไหน หรือลวดลายใดเป็นพิเศษก็สามารถสั่งทำได้ และที่สำคัญแม่ปรางค์พร้อมสอนเราในฐานะคุณครูงานคราฟท์อีกด้วย

นอกจากครูสอนถักโครเช ที่บ้านโฮมแสนสุขก็มีคุณครูสอนทำ “ธุงแมงมุม” ซึ่งเป็นเครื่องรางและเครื่องประดับตกแต่งงานบุญประเพณีอีสาน สอนโดยยอดฝีมืออย่าง พี่ดาวธุงแมงมุมของอีสาน เปรียบเทียบให้สากลก็ไม่ต่างจาก Dream Catcher ของฝรั่ง เราสามารถทำขึ้นเพื่อเป็นของฝาก ระดับอินเตอร์ได้เลยนะ

และกิจกรรมงานคราฟท์เหล่านี้ นักท่องเที่ยวสามารถแจ้งแก่ทีมงาน OKAS หรือบ้านโฮมแสนสุขได้ ว่าสนใจอยากทำกิจกรรมใด เมื่อจองทริป Hidden town tour

การเริ่มต้นทริปที่บ้านโฮมแสนสุข ทำให้เรารู้ว่าการอยู่ที่นี่ของพี่น้องคนไร้บ้าน “เขาต้องการที่จะดูแลตัวเองให้ได้” ทุกคนที่นี่จะฝึกงานที่ตัวเองถนัดกลุ่มพี่ป้าน้าอาผู้หญิงก็จะทำงานคราฟท์ งานฝีมือ ส่วนพ่อๆลุงๆก็หันมาให้ความสนใจกับงานเกษตร เพาะปลูกพืชผักสวนครัวเพื่อกินอยู่กันภายใน “บ้าน” ที่พวกเขาร่วมชายคาอยู่ด้วยกัน“ปลูกได้เยอะ มีเหลือมาก เราก็ตั้งโต๊ะเป็นตลาดหน้าบ้าน” ลุงมอญนักปลูกผักอธิบาย ณ โมเม้นท์นั้น สำหรับเราแล้ว คำว่า “คนไร้บ้าน” ก็ค่อยๆกลายเป็นคำที่ไม่อาจอธิบายความเป็นตัวตนของพวกเขาได้อีกต่อไปแล้ว

จากบ้านโฮมแสนสุข เราออกเดินเลาะไปชุมชนละแวกนั้นคือ ชุมชนเหล่านาดี12
ชุมชนแออัดของคนจนเมืองที่ดูแลกันและกันในชุมชนด้วย ก๋วยเตี๋ยวและอาหารตามสั่ง “จานละ 15 บาท”
มีการปลูกผักแปลงรวมของชุมชน และแบ่งปันอาชีพแกะกระเทียมส่งตลาดใหญ่ในเมืองขอนแก่น

ความน่าสนใจของชุมชนเหล่านาดี12 คือ ชุมชนแห่งนี้อยู่ริมรางรถไฟ มีความเสี่ยงที่จะถูกรื้อถอนไล่ที่บ้าน ตามนโยบายรัฐได้ง่ายๆเสมอ แต่พวกเขาก็ยังอยากให้เราได้เห็นสวนผัก ต้นกล้วย และวิวหลังบ้านอย่างภาคภูมิใจเมื่อเราเปิดประตูหลังบ้านไปเจอ ทางรถไฟสายยาวจรดเส้นขอบฟ้า ความงามที่เราก็ไม่เคยคาดคิดมาก่อนก็พุ่งสู่สายตา ทำเราอึ้งไปชั่วขณะ

เลาะชุมชนริมรางรถไฟแล้ว ก็ถึงเวลานั่งรถสองแถวเลาะเมืองขอนแก่นกันบ้าง

กิจกรรม “เลาะเมือง” ของอาสาสมัครบ้านโฮมแสนสุข ถูกรวมเข้ามาอยู่ในทริปของเราด้วยทางบ้านโฮมแสนสุขจะเตรียมถุงยังชีพ ซึ่งภายในบรรจุอาหาร น้ำดื่ม ยา หน้ากากอนามัย และเจลล้างมือ ไว้สำหรับแจกจ่ายพี่น้องที่ตั้งหลักอยู่ตามสวนสาธารณะ

การใกล้ชิดกับพี่น้องภายนอกศูนย์ฟื้นฟู จะมีข้อแนะนำในการปฏิบัติที่อาสาสมัครของบ้านโฮมแสนสุขจะแจ้งนักท่องเที่ยวก่อนเข้าถึงพื้นที่โดยตั้งอยู่บนฐานคิดง่ายๆว่า การพบกันของเราและเขา คือ การพบกันของคนแปลกหน้า ไม่ใช่เรื่องง่ายที่เราจะเข้าถึงเขาได้ หากไม่ผ่านคนที่เข้ารู้จักมาก่อน

นอกจากเลาะเมืองไปช่วยอาสาสมัครแจกจ่ายน้ำ อาหารและยาแล้วน้องโบ๊ท น้องสอง ไกด์ฝึกหัดพี่น้องบ้านโฮมแสนสุขของเรา ยังพาเราเลาะป่ากลางเมือง ไปดูพุ่มไม้ใหญ่ริมหนองน้ำ ที่ซึ่งเคยเป็นแหล่งพำนักของพวกเขา ก่อนจะเข้าไปอยู่ที่ศูนย์ฟื้นฟู

ทำเลบ้านริมน้ำที่น้องโบ๊ทน้องสองเคยอยู่ ปัจจุบันก็ยังมีพี่น้องปักหลักอยู่อย่างเงียบเชียบน้องๆอาสาสมัครเล่าว่า ถ้าเดินลัดเลาะเข้าไปหลังพงไม้ใหญ่ ยังมีอีกหลายชีวิตที่ซ่อนตัวพวกเขาเอง จากเมืองแห่งนี้อยู่

มีใครสักคนเคยอยู่ที่นี่ แล้วก็หายไป

ย่ำค่ำ เรามาถึง “ศาลหลักเมือง” จุดหมายสุดท้ายของทัวร์รถสองแถวของเรา

หลังจากนั่งรถเลาะเมือง ยังมีถุงยังชีพเหลือมาแจกจ่ายให้พี่น้องที่ปักหลักอยู่สวนสาธารณะศาลหลักเมือง
น้องสอง ไกด์น้อยของเราพาลูกทัวร์ เข้าไปแจกจ่ายถุงยังชีพและอธิบายข้าวของในถุงให้พี่น้องอย่างใกล้ชิด

ใกล้จบทริปแล้ว ไกด์น้อยทั้งสองเริ่มผ่อนคลาย

“บางครั้ง ผมก็ไปช่วยงานรถฉายหนัง ถือว่าได้ไปเที่ยวด้วย
สารคาม ชัยภูมิ ร้อยเอ็ด ผมก็เคยไปนะพี่”
น้องโบ๊ทเล่าให้เราฟังอย่างภูมิใจถึงงานพาร์ทไทม์ของเขา
เรามองหนุ่มน้อยที่กำลังสนุกกับการทำหน้าที่ไกด์ เขาดูดีใจที่ได้บอกเล่าเรื่องต่างๆของตัวเองให้เราฟัง
.
น่าเสียดายที่เราต้องโบกมือลา สิ้นสุดทริปนี้ตั้งแต่ “หนังแก้บน” เพิ่งเริ่มฉาย
การแพร่ระบาดของเชื้อโควิด19 ทำให้เราไม่สามารถนั่งดูหนังร่วมกับพี่น้องได้

ถึงแม้จะไม่ได้ดูหนัง แต่เราไม่คาดหวังแล้วว่าจะมีภาพใดให้จดจำได้เท่าการได้ไปเลาะเมืองครั้งนี้ การได้เข้าไปในมุมเมืองที่เรียกได้ว่า “ถูกซ่อนไว้” ทำให้เราได้รู้จักกับบางคนที่เราเคยตั้งคำถามว่าพวกเขาคือใคร
ทำให้เราได้ใช้เวลาร่วมกับคนที่เราเคยสงสัยว่ามีชีวิตอยู่กันยังไง
.
..ตัวตนของคนเหล่านี้คือความจริงส่วนหนึ่งของสังคม
แม้จะไม่พูดถึง แต่ก็มีอยู่
แม้จะถูกซ่อน แต่ก็มีอยู่
.
การซ่อนคนเหล่านี้ไว้ในเงามืดไม่ใช่ทางออกในการแก้ปัญหา
แต่การผลักดันคนเหล่านี้สู่แสงสว่างที่เรียกว่าโอกาสต่างหาก คือ ทางออกของอุโมงค์สายยาว ที่เราต้องร่วมกันทำให้เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องต่อไป

แผนการเดินทาง ทริปเลาะเมือง 

16.00 – 16.15 น.

รวมพล @บ้านโฮมแสนสุข อ.เมือง จ.ขอนแก่น

16.15 – 17.15 น.

ชั่วโมงโฮมรูม: ก่อนไปเลาะ
@บ้านโฮมแสนสุข อ.เมือง จ.ขอนแก่น
– รู้จักบ้านโฮมแสนสุข
– แนะนำเส้นทางท่องเที่ยว โดย ไกด์บ้านโฮมแสนสุข
– กิจกรรมเรียนรู้ร่วมกับบ้านโฮมแสนสุข

17.15 – 17.45 น.

เลาะริมราง: เยี่ยมชมวิถีชีวิตคนริมรางรถไฟ
@ชุมชนเหล่านาดี 12 อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น
– เยี่ยมชมสวนผักแบ่งปัน และ สวัสดิการจาก “ขยะ”
– แวะชิมขนม/อาหารในชุมชน

17.45 – 18.00 น.

เคลื่อนพล ไป ศาลหลักเมือง โดยรถสองแถวบริการ

18.00 – 19.00 น.

เลาะเมือง: ชมเมืองยามค่ำคืน สัมผัสชีวิตผู้คน เบิ่งหนังกลางแปลง
@ศาลหลักเมือง สถานีรถไฟ สวนสาธารณะประตูเมือง
– เดินเยี่ยมคนไร้บ้านในพื้นที่สาธารณะ เช่น ศาลหลักเมือง สถานีรถไฟ สวนสาธารณะประตูเมือง ร่วมกับอาสาสมัคร
– เบิ่ง “หนังแก้บน” กลางแปลงที่สวนสาธารณะข้างศาลหลักเมือง